Ganesha, a symbol of the environment ಪರಿಸರ ಗಣೇಶ

ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಆಚರಣೆ; ವಾತಾವರಣದ ಆಲಂಗನೆ

ಆನೆಯ ಮುಖದ ಗಣಪ, ಪ್ರಕೃತಿಯ ಸಂಕೇತ. ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಸರ್ಜನೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಮೂಲಕ ಅದನ್ನು ಮತ್ತೆ ನಿಸರ್ಗಕ್ಕೆ ವಾಪಸ್ಸು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಮನುಷ್ಯನಿಂದ ನಿಷ್ಠನಾಗಿರಬೇಕೆಂಬ ಪಾಠ. ಆದರೆ, ಜೀವನಶೈಲಿ ಹೊಸ ಸ್ತರಕ್ಕೆ ತಲುಪುತ್ತಿರುವಂತೆಯೇ, ಕೃತಕ, ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಂಶಗಳ ಬಳಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಪ್ರಕೃತಿಗೆ ಆಘಾತ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಮನುಷ್ಯ.

A celebration of tradition; Atmospheric friendly...

 Elephant-faced Ganapa, symbol of nature. An idol is made from clay and worshipped. It is returned back to nature through the process of excretion. This concept is a lesson for man to be loyal to the environment. But, as the lifestyle is reaching a new level, the use of artificial, harmful elements is increasingly causing shock to the nature.

ಗಣಪ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಪ್ರಿಯವಾದ ದೈವ. ಆತನನ್ನು ಹಲವು ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು ಮಣ್ಣು ಹಾಗೂ ಸಗಣಿ. ಅಂದರೆ, ಪ್ರಕೃತಿಗೆ ಸಹ್ಯವಾದ ಹಾಗೂ ಅದೊಂದಿಗೆ ಲೀನವಾಗುವ ಸಾಮಗ್ರಿ ಅಥವಾ ಪರಿಕರಗಳಿಂದಲೇ ಗಣಪನ ರಚನೆ ಆಗುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಪೂಜೆಯೇ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಎನಿಸುತ್ತದೆ. ಪರಿಸರದ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿರುವ ಗಣಪನನ್ನು ಇಂದಿನ ವೈಭವದ ಆಚರಣೆ ಹಾಗೂ ಮೂರ್ತಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿನ ಕೃತಕ ಬಣ್ಣ ಹಾಗೂ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳು ಗಣೇಶನನ್ನು ಪರಿಸರವಿರೋಧಿಯನ್ನಾಗಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಥರ್ಮಕೋಲ್, ಬಟ್ಟೆ, ಮರ, ಹುಲ್ಲು, ಸೆಣಬು, ಪ್ಲಾಸ್ಟರ್ ಆಫ್ ಪ್ಯಾರೀಸ್‌ನಂತಹ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಮೂರ್ತಿಗಳು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪ್ಲಾಸ್ಟರ್ ಆಫ ಪ್ಯಾರೀಸ್ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಬಣ್ಣಗಳಲ್ಲಿರುವ ಸೀಸ, ಕ್ರೋಮಿಯಂ, ನಿಕಲ್, ಕ್ಯಾಡ್ಮಿಯಂ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಹಾನಿಕಾರಕ. ಈ ಅಂಶಗಳು ನೀರು ಹಾಗೂ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಬೆರೆಯುವುದರಿಂದ ಸಸ್ಯಸಂಕುಲ ಹಾಗೂ ಮನುಷ್ಯರ ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ಹಾನಿ ಉಂಟು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಜಲಚರಗಳ ನಾಶಕ್ಕೂ ಇದು ನಾಂದಿಯಾಗುತ್ತದೆ.
ಜೇಡಿ ಮಣ್ಣು ಅಥವಾ ಮೃದುಮಣ್ಣಿನಿಂದ ತಯಾರಿಸಿರುವ ಗಣಪ ಮೂರ್ತಿ ಖರೀದಿ ಹಾಗೂ ಪೂಜಿಸುವುದು ಒಳಿತು. ಇಂತಹ ಮೂರ್ತಿಗಳ ವಿಸರ್ಜನೆಯಿಂದ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪರಿಸರದಿಂದಲೇ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಮಣ್ಣನ್ನು, ವಿಸರ್ಜನೆ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮರಳಿ ಅದಕ್ಕೇ ನೀಡಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಪರಿಸರವನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛವಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಎಲ್ಲರದ್ದಾಗಬೇಕು.

ನೈಸರ್ಗಿಕ ಬಣ್ಣ ಇರಲಿ

ಗಣಪನ ಮೂರ್ತಿ ಮಣ್ಣಿನ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಅದನ್ನು ಸಿಂಗಾರದ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೆರುಗು ನೀಡಬಹುದು. ಬಣ್ಣ ಬೇಕೇಬೇಕು ಎಂಬಂತಾದರೆ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು. ಈ ರೀತಿಯ ಗಣಪತಿ ಮೂರ್ತಿಗಳು ನಗರದ ಹಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ಬಣ್ಣಗಳಿರುವ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸಿ ಆರಾಧಿಸಬಹುದು.
ಖರೀದಿದಾರರು ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ಅಥವಾ ಮಣ್ಣಿನ ಗಣಪನ ಮೂರ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ತೋರಿದರೆ, ಮಾರಾಟಗಾರರೂ ಪರಿಸರಸ್ನೇಹಿ ಮೂರ್ತಿಗಳಿಗೇ ಹೆಚ್ಚನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ತೋರುತ್ತಾರೆ. ಮಕ್ಕಳು ರಚ್ಚೆ ಹಿಡಿಯುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಬಣ್ಣದ ಗಣಪನನ್ನು ಕೊಳ್ಳುವವರಿದ್ದಾರೆ. ಅವರಿಗೆ ತಿಳಿ ಹೇಳಿ, ಪರಿಸರದ ಪ್ರಜ್ಞೆ ಮೂಡಿಸಿದರೆ, ಮಾಲಿನ್ಯರಹಿತ ಪರಿಸರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಭವಿಷ್ಯದ ಪ್ರಜೆಯನ್ನು ನಾವು ತಯಾರು ಮಾಡಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರೂ ಕಾರ್ಯಪ್ರವೃತ್ತರಾಗಬೇಕು.

ಜಾಗೃತಿಗೆ ಆಂದೋಲನ

ಪರಿಸ್ನೇಹಿ ಗಣಪನನ್ನೇ ಪೂಜಿಸಿ. ಕೃತಕ ಬಣ್ಣದ ಮೂರ್ತಿಗಳ ಬಳಕೆ ಬೇಡ. ಇದರಿಂದ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಹಾನಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಾರಲು ಪರಿಸರಗಣಪತಿ.ನೆಟ್ ಎಂಬ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಅನಾವರಣಗೊಂಡಿದೆ. ಜನರಿಗೆ ಪರಿಸರ ಗಣಪತಿಯ ಅರಿವು ನೀಡುವ ಜತೆಗೆ, ಪರಿಸರಸ್ನೇಹಿ ಗಣಪನ ಮೂರ್ತಿಗಳು ಎಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತವೆ ಎಂಬ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನೂ ಇದು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಜತೆಗೆ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆ ಹಾಗೂ ಪರಿಸರ ರಕ್ಷಣೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ವಾಮೀಜಿಗಳ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ನೀಡಿದೆ. (ಇದರ ಕೆಲವು ಅಂಶಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ). ಕೃತಕ ಬಣ್ಣದ ಗಣಪನ ಮೂರ್ತಿಗಳಿಂದ ಪರಿಸರದ ಮೇಲೆ ಉಂಟಾಗುವ ಸವಿವರಗಳೂ ಈ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿವೆ.

Also read.... Colour Ganesha: A loophole for the Environment

ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆ

ಪಾರ್ವತಿಸುತ ಗಣೇಶನ ಹುಟ್ಟು ಹಾಗೂ ಆತನ ಮರುಜನ್ಮದ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತಿದೆ. ಆನೆಯ ಮುಖದಿಂದ ಮತ್ತೆ ಪ್ರಾಣ ಪಡೆದ ಗಣಪನಿಗೆ ಈಶ್ವರ ಅಗ್ರಪೂಜೆಯ ವರವನ್ನೂ ಪ್ರಸಾದಿಸಿದ. ಇಂತಹ ಗಣಪನನ್ನು ಆದಿಕಾಲದಿಂದಲೂ ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಗಣಪನನ್ನು ನಿಸರ್ಗಪ್ರಿಯ, ಪ್ರಾಣಿಕುಲದ ಸಂರಕ್ಷಕ ಎಂದೇ ಋಷಿಮುನಿಗಳು ಭಾವಿಸಿ, ಆರಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದಕ್ಕೇ, ಹೊಂಡ, ಕೆರೆಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಜೇಡಿ ಮಣ್ಣು ಅಥವಾ ಮೃದುವಾಗಿರುವ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಗಣೇಶನ ಮೂರ್ತಿ ತಯಾರಿಸಿ, ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.
ಕೆರೆಯಿಂದ ಮಣ್ಣನ್ನು ತೆಗದು, ಮೂರ್ತಿ ಮಾಡಿ, ಪೂಜಿಸಿ, ಮತ್ತೆ ಕೆರೆಗೇ ಆ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಬಿಡುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಪ್ರಕೃತಿ ಪೂಜೆಯೇ ಆಗಿತ್ತು. ಅದಕ್ಕೇ ಯಾವುದೇ ಕೃತಕವಾದದ್ದು ಸೇರಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಬಣ್ಣವೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಕೇವಲ ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಗಣಪನ ಮೂರ್ತಿಯೇ ಪೂಜೆಗೆ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಎಂಬುದು ನಮ್ಮ ಆಚರಣೆಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ.
ಅದೆಷ್ಟೇ ದೊಡ್ಡ ಗಣಪ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಕೂರಿಸಲಿ ಪೂಜಿಸಲಿ. ತಾಮ್ರ, ಬೆಳ್ಳಿ, ಚಿನ್ನದಲ್ಲಾದರೂ ಗಣಪನ ಮೂರ್ತಿ ಇರಲಿ. ಇವೆಲ್ಲದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ ಸಗಣಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ, ಗರಿಕೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಗಣಪನಿಗೆ ಪೂಜೆ ಆಗಲೇಬೇಕು. ಇದನ್ನು ಪಿಲ್ಲಾರಿ ಗಣಪನೆಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಗಣಪನಿಗೆ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರೆ ಮಾತ್ರ, ಪೂಜೆ ಸಾರ್ಥಕ್ಯವಾದಂತೆ.
ಸಗಣಿ ತಾಯಿ ಸ್ವರ್ಣಗೌರಿಯಂತೆ. ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರದ್ದು ಸಗಣಿ. ಇದರಲ್ಲಿ ಗರಿಕೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟು ಗಣಪನ ಮೂರ್ತಿ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗರಿಕೆ ಅಂದರೆ ಹುಲ್ಲು ಆನೆಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಇಷ್ಟವಾದ ಆಹಾರ. ಅಂದರೆ, ತಾಯಿ ಹಾಗೂ ಮುಖವಾಗಿರುವ ಆನೆ ಆಹಾರದೊಂದಿಗೆ ಪಿಲ್ಲಾರಿ ಗಣಪನ ರಚನೆ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾದದ್ದು. ಅದಕ್ಕೇ ಇದು ಶ್ರೇಷ್ಠ. ಎಲ್ಲ ಪೂಜೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಪೂಜೆ ಆಗುವುದು ಪಿಲ್ಲಾರಿ ಗಣಪನಿಗೇ. ಕೆಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷತೆ ಹಾಗೂ ಜೇಡಿ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲೂ ಗಣಪನನ್ನು ರಚಿಸಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಗಣಪನಿಗೆ ಪರಿಸರವೆಂದರೆ ಎಷ್ಟು ಪ್ರೇಮ ಎಂಬುದು ಈ ಆಚರಣೆಗಳಿಂದಲೇ ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಕೃತಕ ಬಣ್ಣಗಳು ಹಾಗೂ ವಿಷಕಾರಕ ಅಂಶಗಳ ಗಣಪನ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸುವುದು ಸೂಕ್ತ.

ಸ್ವಾಮೀಜಿಗಳು ಏನು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ?

ಗಣಪತಿಯ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಧಾರ್ಮಿಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾಳಜಿಯಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕು. ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಶುದ್ಧ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ವಿಸರ್ಜಿಸಬೇಕು. ಮಾಲಿನ್ಯ ಉಂಟು ಮಾಡುವ ಪೈಂಟ್‌ಗಳನ್ನು ವರ್ಜಿಸಬೇಕು. ಪರಿಸರ, ನೆರೆಹೊರೆಗೆ ಅನಾನುಕೂಲವಾಗದಂತೆ ಪೂಜೆ ಮಾಡಬೇಕು.

•  -ಸ್ವಾಮಿ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂದಜಿ, ಚಿನ್ಮಯ ಮಿಷನ್, ಬೆಂಗಳೂರು

• ಮೂರ್ತಿಯ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ ನೀಡದೆ, ಸಕಲ ಪಾಪ ಪರಿಹಾರ ಮಾಡಿ, ಐಶ್ವರ್ಯ ಕೊಡುವ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಅಂಶವಿರುವ ಮಣ್ಣಿನ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನೇ ಪೂಜಿಸಬೇಕು. ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಇಲ್ಲದ ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬಳಸಬೇಕು. ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಹೊಣೆ.

• -ಶ್ರೀ ವಿಶ್ವೇಶ್ವತೀರ್ಥ ಸ್ವಾಮೀಜಿ, ಶ್ರೀ ಪೇಜಾವರ ಮಠ

ಆನೆಯ ಬಣ್ಣ ಒಂದೇ ಅಗಿರುತ್ತದೆ. ಅದು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಬಣ್ಣ. ಗಣಪತಿ ಮೂರ್ತಿಯ ಬಣ್ಣವೂ ಕೂಡ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿರಬೇಕು. ಹಾನಿಕಾರ ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದರಿಂದ ತಾಯಿ ಗಂಗಾಭವಾನಿಯನ್ನು ಮಾಲಿನ್ಯ ಮಾಡಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಪೂಜೆ ಮಾಡುವಾಗ ಗಣಪತಿ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಮಾಡಬಾರದು.

• -ಶ್ರೀ ಶ್ರೀ ರವಿಶಂಕರ್ ಗುರೂಜಿ, ಆರ್ಟ್ ಆಫ್ ಲಿವಿಂಗ್

ಭಾರತದ ಧಾರ್ಮಿಕ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಹಾಗೂ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ದೇಶ. ಗಣಪತಿ ಹಬ್ಬದಂತಹ ಆಚರಣೆಗಳ ಮೂಲಕ ಮುಂದಿನ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಅದನ್ನು ಪಸರಿಸಬೇಕು. ಆದ್ದರಿಂದ ನಮ್ಮ ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ ಮಣ್ಣಿನ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನೇ ಪೂಜಿಸಬೇಕು. ಬಣ್ಣದ ಮೂರ್ತಿಗಳ ಮೂಲಕ ನೀರಿನ ಮೂಲಗಳಿಗೆ ರಾಸಾಯನಿಕ ಬಿಡಬಾರದು.

• -ಶ್ರೀ ಡಾ. ಶಿವಮೂರ್ತಿ ಮುರುಘ ಶರಣರು, ಶ್ರೀ ಮುರುಘ ಮಠ

ಗಣಪತಿ ಮೂರ್ತಿಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ವಿಷಕಾರಕ ರಾಸಾಯನಿಕಯುಕ್ತ ಪೈಂಟ್ ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮ ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ ಕೆರೆಗಳ ದಡದ ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಬೇಕು. ಬಣ್ಣ ಬೇಕೆಂದೇ ಆದರೆ, ತರಕಾರಿ ಮೂಲದಿಂದ ತಯಾರಾದ ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ಬಳಸಬೇಕು.

• -ಸ್ವಾಮಿ ಹರ್ಷಾನಂದಜಿ, ಶ್ರೀ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ, ಬೆಂಗಳೂರು

ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿಯಾಗುವ ವಿಷಕಾರಿ ಪೇಯಿಂಟ್‌ಗಳನ್ನು ಗಣಪತಿ ಮೂರ್ತಿ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಬಾರದು. ಗಣಪತಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಪರಿಸರ ಕಾಳಜಿಯೊಂದಿಗೆ ಮಾಡಬೇಕು. ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಪ್ರಕಾರಗಳು ಶಾಸ್ತ್ರೋಕ್ತವಾಗಿ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿದ್ದಂತೆ ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕು.

• -ಶ್ರೀ ಬಾಲಗಂಗಾಧರನಾಥ ಸ್ವಾಮೀಜಿ, ಶ್ರೀ ಆದಿಚುಂಚನಗಿರಿ ಮಠ

ಗಣಪತಿ ಕೃಷಿಯ ದೇವತೆ. ಎರಡು ದೊಡ್ಡ ಕಿವಿಗಳು ಮೊರದಾಕಾರದ ಗುದ್ದಲಿಯ ಪ್ರತೀಕ. ಉದ್ದನೆಯ ದಂತ- ನೇಗಿಲು ಹಾಗೂ ಸೊಂಡಿಲು ನೀರಾವರಿಯ ಪ್ರತೀಕ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನೇ ಪೂಜಿಸಬೇಕು. ಆಗಮಗಳ ಪ್ರಕಾರ ದೊಡ್ಡ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸಬಾರದು. ಮಣ್ಣಿನ ಮೂರ್ತಿಗಳೇ ಶ್ರೇಷ್ಠ.

• -ಶತವಧಾನಿ ಡಾ. ಆರ್. ಗಣೇಶ್

Ganesha, a symbol of the environment

Ganapa is the beloved deity of all. He is worshiped in many forms. The most important of these are soil and dung. That is, Ganapan is made of materials or accessories that are compatible with nature and merge with it. Worshiping it is great. Today's lavish worship of Ganesha, a symbol of the environment, and the use of artificial colors and chemicals in idols have made Ganesha anti-environmental.

 Idols made of materials like thermocol, cloth, wood, grass, jute, plaster of paris are insoluble in water. Plaster of paris causes cancer. Lead, chromium, nickel, cadmium in paints are harmful to health. These elements mix in water and soil and cause damage to flora and human health. It also leads to the destruction of aquatic life.

 It is good to buy and worship Ganapa idol made of clay or soft clay. The discharge of such idols does not harm the environment. Soil taken from the environment is returned to it in the form of discharge. Everyone should try to keep the environment clean.

Let the color be natural

 If the Ganapa Murti is earthen in colour, it can be given extra polish by painting. If color is desired, natural colors can be used. These types of Ganpati idols are available in many parts of the city. Therefore, idols with eco-friendly colors can be worshiped.

 While buyers are interested in eco-friendly or clay Ganapan idols, sellers are also giving more importance to eco-friendly idols. There are people who buy colored Ganapan because children will catch it. Let them know that if we create environmental awareness, we will prepare the future citizen who will build a pollution free environment. Everyone should be active in this regard.

 A movement for awareness

 Worship Lord Ganapa, the friend. Do not use artificially colored idols. A website called parisaraganapathi.net has been launched to show that this is causing a lot of damage to the environment. Apart from making people aware of Eco Ganesha, it also provides information on where to get eco-friendly Ganesha idols. In addition, it provides the views of prominent Swamijis on religious practices and environmental protection. (Some aspects of this are published here). This website also has details on the environmental impact of artificial colored Ganesha idols.

 Religious practice

Everyone knows about the birth of Lord Ganesha and his rebirth. Lord Ganesha also granted the boon of agrapuja to Ganap, who regained his life from the elephant's face. We have been worshiping such Ganesha since ancient times. Sages used to worship Ganapa as nature lover and savior of animals. That's why they used to make an idol of Lord Ganesha in clay or soft soil found on the banks of pits, lakes and worship.

The concept of taking soil from the lake, making an idol, worshiping it, and then leaving the idol in the lake itself was Prakriti Puja. Nothing artificial was added to it. There was no color. It is known from our practices that only the idol of Ganapa made of clay is best for worship.

 Let's worship the same big idol of Ganapa. Let there be an idol of Ganap in copper, silver or gold. Before all this, worship should be done to Lord Ganesha made in dung and filled with garike. It is also known as Pillari Ganapan. Only if worship is offered to this Ganesha, then the worship is worthwhile.

 Dung mother is like Svarangauri. Dung is the most sacred thing in the world. An idol of Ganapan is created by putting a garike in it. Grass is the favorite food of elephants. That is, the structure of Pillari Ganapa with elephant food as mother and face is meaningful. That's why it's great. Pillari Ganapan is the most important of all the pujas. In some parts Ganapa is created and worshiped in clay and clay.

 It is only through these rituals that Ganapa gets to know how much he loves the environment. Therefore, it is advisable to avoid Ganapana Murti with artificial colors and toxic elements.

What do Swamijis say?

 The worship of Ganapati should be religiously performed with great care. Idols should be dissolved in pure water. Polluting paints should be avoided. Puja should be done without inconveniencing the environment and the neighborhood.

•  -Swami Brahmanandaji, Chinmaya Mission, Bangalore

 Without giving too much representation to the color of the idol, one should worship only the clay idol which has the element of Lakshmi, the one who atones all sins and gives wealth. Only environmentally friendly colors should be used. Environmental protection is our responsibility.

•  -Sri Vishveshwatheertha Swamiji, Sri Pejavara Math

 The color of the elephant is the same. It is a natural color. The color of Ganapati idol should also be natural. Using harmful dyes pollutes mother Ganga Bhavani. Ganapati should be kept in mind while worshiping. Do not harm the environment.

•  -Sri Sri Ravi Shankar Guruji, Art of Living

 India is a country of religion, culture and tradition. It should be spread to the next generation through rituals like Ganapati festival. Therefore, according to our tradition, the clay idol should be worshipped. Chemicals should not be released into water sources through colored idols.

•  - Mr. Dr. Shivamurthy Muruga Sharanaru, Sri Muruga Math

The use of toxic chemical paint in the manufacture of Ganapati idols harms the environment. According to our tradition, idols should be made from the mud of the banks of the lakes. If color is desired, dyes prepared from vegetable sources should be used.

•  -Swami Harshanandaji, Sri Ramakrishna Math, Bangalore

 Toxic paints which harm the environment should not be used in making Ganapati idol. Ganapati Puja should be done with environmental concern. Culture and religious forms should be maintained ritualistically as in Purana.

•  -Sri Balagangadharnath Swamiji, Sri Adichunchanagiri Math

 Ganapati is the goddess of agriculture. The two large ears symbolize the hoe. A long tooth-plough and a trunk symbolize irrigation. Therefore environment friendly idols should be worshipped. According to Agamas big idols should not be worshipped. Clay idols are the best.

•  - Shatavadhani Dr. R. Ganesh